0,00 €
Era Gitaneta ei era revirada de “La gitanilla” de Miguel de Cervantes Saavedra publicada en 1613. Ei ua novelleta cuerta era traduccion dera quau presente era dificultat de qu’emplegue un lenguatge de hè 400 ans e qu’aguesta caracteristica, aguesta sensacion d’òbra antiga, eth bon traductor a d’èster capaç de mantier-la.
Ei ua istòria d’argumentacions pròpries dera epòca, damb er amor coma hons e era relacion entre es praubi, es marginats e era noblesa, es adinerats… ua istòria d’amor ena que venç er amor. Era Gitaneta de nòm Preciosa, d’origen noble, però amagat peth rapte d’uns gitanos acabarà relacionant-se amb era noblesa, enamorant- se e renonciant as aunors en favor der amor e accedint finalament ad aguesta distinguida condicion sociau peth descobriment deth sòn origen. Ena epòca de Cervantes es gitanos constituïssen un pòble perseguit, peth solet hèt d’èster gitanos. Ua Pragmatica des Reis Catolics de 1499 en determinaue aguesta persecucion. Èren perseguits per tota Euròpa e en serien era rèsta dera sua istòria. En aqueri moments en Occitània (era region mès rica e poblada d’Euròpa) s’auie viscut ua tremenda guèrra civil, coma causa d’un conflicte religiós -entre catolics e hugonots-. Es croniques diden qu’ara fin deth XVI en Occitània “non quedaue arren per cremar, ne persona per aucir”. Açò provoquèc ua importanta immigracion envèrs Catalonha que doblèc era poblacion e transformèc es sues bases sociaus e lingüistiques. Poderíem trobar parallellismes entre es immigrants gitanos e es occitans dera epòca de Cervantes. Sense dubte.
Era Gitaneta Preciosa ei atractiva, polida e interprète cançons e poèmes d’ua forma graciosa e ben valorada peth public. Antòni Nogués a optat per non traduïr aguestes cançonetes entà evitar adaptacions pòc realistes, pòc vinculades ath miei. Quan Preciosa cante eth traductor ac anoncie e ara seguida establís era valoracion des presents. Era cançon non i é. En ua edicion futura dilhèu se poderie introduïr es pèces en tot conservar era lengua originau, ja que era comprension de cançons castelhanes per un lector d’aranés o d’un occitan de ua auta varianta non a de presentar dificultat.
Hans Christian Andersen de família umila, ère un fantasiós danés que’escriuec condes de grana trascendéncia ena literatura europèa. Nogués escuelhec condes d’Andersen entà traduïr-les ar aranés en aqueri moments enes que comencèc a introduïr-se ena sua experiéncia personau de dedicar ues ores ath dia ara traduccion ar occitan. Ère noveme de 2014. Era Acadèmia aranesa dera lengua occitana encara non auie iniciat era publicacion des sues òbres referenciaus e era vacillacion normativa ère superior ara actuau. Er hèt de qu’aguesta òbra perteneish as prumères traduccions de Nogués, er hèt de qu’era Acadèmia encara non produïe referéncia e er hèt de qu’aguestes publicacions des traduccions de Nogués non presenten cap de tipe de correccion (causa absolutament anomala en totes es publicacions, ja que generaument son sometudes a correccions electroniques e a mès d’ua correccion personau), hè qu’en aguesta produccion i age bèra error de mès qu’enes darrères traduccions. E totun es mancances de correccion era qualitat lingüistica d’aguesta òbra la cau plaçar ena banda nauta dera consideracion.
Er autor dera traduccion acompanhèc era sua realizacion d’ua introduccion d’ua valoracion de Joan d’Albaflor, que non ei un aute que Josep Carner (princep de poètes catalans), qu’empleguèc aguest seudonim entà parlar d’Andersen. Non auem reproduït aguesta traduccion entà non entrar en conflicte damb es ereus legitimats des òbres de Josep Carner.
Romèu e Julieta ei ua istòria d’amor e de desgràcia, modèl des passions joveniles qu’acaben mau; ei ua tragèdia. Ei escrita en vèrs, damb diferentes metriques en foncion des personatges, e en ues epòques fòrça luenhanes, a on existie un lenguatge qu’a evolucionat fòrça. Era revirada de Nogués ei ua adaptacion en pròsa.
Nogués hè era revirada a compdar dera traduccion de Marcelino Menendez Pelayo; Abans d’escuélher aguesta n’a examinat dues autes entà seleccionar era que li semblaue mès adequada. «Ena òbra originau, er autor, tie soent jòcs de paraules, que non se pòden revirar ath castelhan pr’amor que sonque an sentit en anglés, e aquerò hè qu’es traductors òpten, o ben, per revirar eth tèxt ath pè dera lètra, e alavetz aguest tèxt a viatges non se compren, o sautar-se aguesti paragrafs, e alavetz, a viatges, i pòt auer bèth contengut posterior que non se compren pr’amor que hè referéncia ad aquerò suprimit. A tot darrèr, me semble qu’era revirada de Menendez Pelayo ei era que s’adapte milhor ar esperit dera òbra de Shakespeare» (Antòni Nogues, Gèr de 2019)
Aguesta ei era òbra d’un originau mès antic. Siguec escrita en sègle IX abans de crist. Era odissea en lenguatge nòste, e enes autes lengües romaniques, da significat a un viatge plen de aventures. Abans d’escriuer-se existic fòrça ans ena tradicion orau. Era traduccion de Nogués l’a hèta a compdar d’ua òbra intermieja; dificilament podie hèr era traduccion des der originau! S’an hèt centenars de traduccions de Era Odissea. Nogués a trabalhat eth tèxte a compdar dera òbra en castelhan de Luís Segalá Estalella (1910). En castelhan es traduccions s’an multiplicat. Era prumèra ei de 1550 (Gonzalo Pérez).
Era traduccion occitana mès emblematica a estat era que hec Robert Lafont en ua publicacion que se nomentèc «Lo viatge grand de l’Ulisses d’Ítaca» (en realitat correspon a ua tresau part de tota Era Odissea). Robèrt Lafont auie boni coneishements de grèc e extraordinaris coneishements d’occitan, de catalan e de literatura en generau. Era traduccion de Lafont ei en vèrs e ei sense dubte era referéncia mès destacada dera òbra d’Omèr en lengua occitana. Anteriorament auem coneishença d’ua traduccion ar occitan, ena varianta provençala e en grafia felibrenca, L’Oudissèio, publicada en 1907. Eth sòn autor Charles Rieu acompanhe era traduccion ath provençau damb ua traduccion ath francés.
Era òbra originau cònste de mès de 12000 vèrsi distribuïts en 24 cants. Lafont traduïc 3300 vèrsi; ua quatau part. Respècte dera sua traduccion Lafont comente que non ei ua òbra academica, non ei ua traduccion coma pòden èster es que s’an hèt ath francés, ei ua òbra escrita en un lenguatge de marinèrs, provençau, dera mar…
Era traduccion ar aranés, de Nogués, ei en pròsa. En catalan s’an hèt diuèrses traduccions, bères ues en vèrs coma era de Carles Riba en 1919 e en 1948, e era novèla narrativa de Joan Francesc Mira en 2011. Es traduccions de Riba an estat catalogades de granes traduccions d’òbres de referéncia. D’autes versions en pròsa catalana an estat era de Joan Alberich en 1998 e diuèrses adaptacions joveniles. Resulte mès simpla e comprenedora era version en pròsa. Es vèrsi son trabalhats e de comprension complicada.
Eth prumèr originau de Hamlet ei der an 1603 e era version de Fernández de Moratin ei de 200 an dempús e era qu’ara auetz enes mans a auut de demorar encara 200 ans. Parlam d’ua òbra escrita hè 400 ans, dera qu’ei dificil coneisher-ne eth vertadèr originau. Era òbra de 1603 auec diuèrses reescritures e en moment dera traduccion de Fernández de Moratin sonque se coneishien publicacions posteriores qu’auien quauques diferéncies damb er originau de 1603. Entenem qu’eth resultat dera òbra de Nogués a auut influéncies e transformacions diuèrses abans d’arribar as nòstes mans.
De traduccions de Hamlet ar espanhòl se n’a hèt mès de vint e ath francés mès de cincuanta. Ei plan per açò que Nogués entara sua traduccion a consultat, a mès dera òbra de Fernández de Moratin, era òbra traduïda per François Guizot ath francés en 1864. Guizot, d’ascendéncia occitana, siguec prumèr ministre de França e membre dera Academie Française. E entà completar eth trabalh Nogués a consultat er originau (ua des versions). Era òbra manten atau eth gèni de Shakespeare, era intencion literària de Fernández de Moratin e er esperit de Guizot. E ara podem gaudir dera òbra en occitan. Eth bon trabalh de Nogués mos auferís un referent…
Era òbra originau Die Verwandlung poderie traduïr-se per Era Metamorfòsi o per Era Transformacion Traduccion. Era forma seleccionada per Vicent Simó respon, segurament, ara influéncia dera revirada enes lengües vesies. Aguesta influéncia se reproduís, naturaument, en tota era traduccion.
Select at least 2 products
to compare
Be the first to review “Que i a mès enlà – Vaiana”
You must be logged in to post a review.